IsiFundazwe saKwaZulu-Natali (KZN)

isiFundazwe saKwaZulu-Natali [KZN]

 – © nguBheni wakwaKhumalo eBaQulusini  –

Isifundazwe saKwaZulu-Natali (KZN) singesinye sezifundazwe eziyisishiyagalolunye (9) ezaqanjwa kulungiselelwa ukungena kombuso wentando yeningi ngo1994. Ngesikhathi sombuso wobandlululo ngengcindezelo yeapartheid (1948-1994) ingxenye enkulu ikakhulukazi ngezansi koThukela kwakuthiwa yiNatali, amaqwaqwasi ikakhulukazi ngenhla koThukela kanye nasemaphethelweni amadolobha aseNatali kwakuthiwa kuKwaZulu, “homeland”.

Umlando: Bengakafiki abeLungu kwelakithi (kuze kushaye unyaka ka1652), isifundazwe esiphakathi noKhahlamba nolwandle ngenhla nangezansi koThukela kwakulikhaya lemizi nemindeni nemibuso eminingi eyagcina ihlanganisiwe, yaqoqelelwa embusweni wakwaZulu, iqoqwa nguShaka kaSenzangakhona kaJama (1787–1828), namabutho akhe. UMbuso wakwaZulu wahlaselwa wanqotshwa ngumbuso wamaNgisi empini yasoLundi (14.07.1879); iNkosi uCetshwayo kaMpande kaSenzangakhona (1826-1884), ayethula amaNgisi esihlalweni, kwathi ingxenye yezwe engenhla koThukela ayengakayifaki embusweni wawo waseNatali (Colony of Natal, 1843-1910), ayidabula izifunda ezilishumi nantantu (13), leso naleso asinika induna, ushifu (chief), okhokhelwa yiwo, aselibusa ngaye, oyiso lawo. Isifundazwe sonke esingenhla nesingezansi koThukela sigcine sesibizwa ngokuthi kuseNatali.

Kuthe amaBhunu namaNgisi esephemba umbuso wawo wokuqala kazwelonke, i-Union of South Africa, ngo1910, iNatali yaba ngesinye sezifundazwe zozine zalowo mbuso (ezinye kwakuyiCape Province, yiOranje-Vrystaat/Orange Free State neTransvaal ezize zaguqulwa, zabizwa kabusha kwavela lezi eziyisishiyagalolunye (9) esizazi namuhla, ngokungena kombuso wentando yeningi ngo1994).

Sekuthatha amaBhunu nombuso wawo wobandlululo nengcindezelo yearpartheid ngo1948, okwathi ngo1961 waphenduka, wazibiza ngokuthi uyiRepubliek van Suid-Afrika/Republic of South Africa, lesi sifundazwe saqhubeka sabizwa ngokuthi yiNatali – nangesikhathi ezinye izingxenye zaso kwase kuthiwa ziyi-“homeland” yakwaZulu. Lesi sifundazwe namuhla sisazi ngokuthi kuKwaZulu-Natali (KZN).

Zibalelwa ezigidini ezingaphezu kwesishiyagalolunge nezinkulungwane eziyisishiyagalolunge (9 900 000) izakhamizi zesifundazwe saKwaZulu-Natali (KZN); amahhovisi ombuso aseMgungundlovu. Abantwana abangaphansi kweminyaka eyishumi nesihlanu (15) ubudala bayingxenye yamashumi amathathu nesishiyagalolunye yekhulu (39%) yesibalo zezakhamizi zesifundazwe sonke. Ingxenye yezakhamizi ehlala emaphandleni nasemaphethelweni ngamashumi amathathu nesishiyagalombili ekhulwini (38,2%).

Umuzi waseThekwini nesikhumulo sawo semikhumbi nesezindiza (King Shaka International Airport) nezimboni nezindawo zokuchitha isizungu nokuziphumulela ngasogwini kanye nezimoba, yiwona obalulekile, ulandelwe ngowaseRichard’s Bay, ekuvezeni amathuba okuziqhwishela nokuziphilisa.

Isifundazwe saKwaZulu-Natali (KZN) yiso sodwa umbuso wentando yeningi owasinika iNkosi, isikhundla namalungelo ayo asemthethweni-sisekelo kazwelonke (constitutional mornach), iSilo sikaZulu iNkosi uZwelithini Goodwill kaNyangayezizwe kaSolomoni kaDinuzulu kaCetshwayo kaMpande kaSenzangakhona kaJama.

…  …  siyaqhubeka!

© nguDkt uBheni kaMkhulunyelwa noMaZungu wakwaKhumalo eBaQulusini ekwaMachanca eJalimane [Dr Ben Khumalo-Seegelken] uBanjiswano lokuKhuthaza ukuKhuluma nokuBhala ngesiZulu eMphakathini  17.02.2011

INQOLOBANE YOLWAZI:

uKhahlamba noLwandle – kwelakithi

UDlame KwaZulu-Natali: 1980-1996

UMLANDO III – eSandlwana / eTshaneni (1879-1884)

“ABaQulusi of eBaQulusini. Who were they?”

“AmaNdiya eLuthela kwelakwaZulu”

“UMLANDO”

Ein Kommentar zu diesem Artikel bisher »

Kommentare zu »IsiFundazwe saKwaZulu-Natali (KZN)«

  1. […]  Abokuqala ababelandwé kwelaseNdiya ukuzosebenza ezimobeni, emva kokuba sekuzanywe kwehlulekwa ukuhehela abakwaZulu kulo msebenzi, bafika ngonyaka we-1860, bafikela kule ngxenye yomhlaba ephakathi koMzimvubu noThukela – phakathi koKhahlamba nolwandle – okwasekuthiwa seyaba ngeyombuso wamaNgisi, kuthiwa yiNatali. […]

Kommentieren

Hinweis: Mit der Nutzung dieses Formulars erklären Sie sich mit der Speicherung und Verarbeitung Ihrer Daten durch diese Website einverstanden. Wir speichern keine IP-Adressen bei Kommentaren.
Bitte beachten Sie die Datenschutzerklärung.

Erlaubtes XHTML: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>

WordPress Cookie Hinweis von Real Cookie Banner